17 lipca 2021 r. przypada 72 rocznica Sprawy Elbląskiej, wydarzeń związanych z pożarem hali produkcyjnej nr 20 zakładów mechanicznych „Zamech” im. Karola Świerczewskiego w nocy z 16 na 17 lipca 1949 r.
Pożar był pretekstem do prześladowań w dniu 17 lipca 1949 r. aresztowano 75 osób, do 1 września 1949 r. cele zapełniało 150 osób. Z odtajnionych materiałów Urzędu Bezpieczeństwa wynika, że łącznie niewinnie aresztowano 222 osoby. Część aresztowanych, między innymi reemigranci z Francji oskarżeni o tworzenie siatki szpiegowskiej, nie miała żadnych związków z „Zamechem”, a ich aresztowanie miało charakter wyłącznie polityczny. Los aresztowanych i ich bliskich był tragiczny. Zeznania wymuszano torturami.
Około tysiąc osób było prześladowanych przez ubeków, ponad dwieście poddano brutalnemu śledztwu, trzydzieści jeden posłuszne władzy sądy skazały na śmierć lub wieloletnie więzienie, a dwie straciły życie. Do dziś nie wszyscy z pokrzywdzonych doczekali się sprawiedliwości, a winni za swoje bestialstwa nie zostali ukarani. Wydarzenia będące dowodem bezrefleksyjnego okrucieństwa stalinowskiego reżimu.
17 lipca, o godz. 12.00 pod tablicą pamiątkową, znajdującą się przy Skwerze Ofiar Sprawy Elbląskiej, elblążanie, przedstawiciele władz, radni Rady Miejskiej i delegacje z różnych środowisk złożyli kwiaty i wieńce oddając hołd ofiarom wydarzeń z 1949 roku.
